Wśród “The Washington Post” headlines z 14 grudnia 2011 znajdujemy: “Russian space designer Boris Chertok, key architect of Soviet space glory, dies at 99.”
I dalej czytamy:
MOSCOW — Boris Chertok, a Russian rocket designer who played a key role in engineering Soviet-era space programs, has died.He was 99.
Kim był Borys Czertok, postać w PRL zupełnie nieznana? Zresztą nie tylko w Polsce. Tak zwane służby specjalne USA, Anglii, czy Izraela dobrze znały to nazwisko i zakres jego prac. Borys Czertok był osobą utajnioną, tzn. taką, która w czasach ZSRR jakby nie istniała. Osobą o której nikt nic nie powinien wiedzieć. Jego nazwisko, tak samo jak nazwisko Sergieja Korolowa stanowiło tajemnicę państwową ZSRR.
„Byłem nieznany nikomu. Ja także bywałem na Kremlu. Uważaliśmy za normalne, że nas zakonspirowali. Przecież pracowaliśmy na dwa fronty: z jednej strony, zajmowaliśmy się kosmonautyką, a z drugiej – „kuliśmy” rakietowo - jądrową tarczę.” – wspominał niedawno Czertok.
Choć jego nazwisko do tej pory nie jest znane tak szeroko jak nazwisko Korolowa, czy Gagarina, tym niemniej, odgrywał on ogromną rolę w rozwoju sowieckiej kosmonautyki.
Ten uczony, najbliższy współpracownik Siergieja Korolowa nie dożył swych setnych urodzin.
Borys Czertok urodził się 12 marca 1912 roku w Łodzi w urzędniczej rodzinie. Na początku pierwszej wojny światowej jego rodzina przeniosła się do Moskwy. Tam w 1940 roku skończył Moskiewski Energetyczny Instytut i zaczął pracować jako konstruktor samolotów. Po drugiej wojny światowej, pojechał z grupą radzieckich ekspertów do Niemiec, żeby spojrzeć na opracowania niemieckich inżynierów dotyczących rakiet V-2 i tam zorganizował w radzieckiej okupacyjnej strefie (w Turyngii) wspólny sowiecko - niemiecki Instytut Rakietowy "Rabe", w którym zajmował się studiowaniem i rozwojem techniki kierowania rakietami balistycznymi dalekiego zasięgu.
Tamże spotkał Sergieja Korolowa. Pracowali razem do śmierci Korolowa w 1966 roku.
Borys Jewsiejewicz Czertok
Akademik
Czertok miał bezpośredni udział w opracowaniu pierwszego sztucznego satelity Ziemi w październiku 1957 roku i w przygotowywaniu lotu Gagarina na orbitę.
Był jednym z twórców teorii oraz konstruktorem kompleksowych systemów sterowania rakietami i aparatami kosmicznymi, założycielem szkoły naukowej, akademikiem Rosyjskiej Akademii Nauk, doktorem nauk technicznych, profesorem, rzeczywistym członkiem International Academy of Astronautics.
Borys Czertok ponad 20 lat był zastępcą najważnieszego specjalisty w ZSRR w technice rakietowej i kosmonautyce - akademika P. Korolowa.
Nazwisko akademika B. Czertoka nierozerwalnie związane jest z wieloma epokowymi wydarzeniami rewolucji naukowo - technicznej XX wieku, z dotarciem człowieka w kosmos. Pierwsze rakiety balistyczne, pierwszy sztuczny sputnik Ziemi, pierwszy lot człowieka w kosmos, loty automatycznych aparatów na Księżyc, Mars i Wenus, pierwsze satelity telekomunikacyjne „Mołnija”, pierwsze stacje orbitalne i wiele innych osiągnięć związanych z kosmosem były tworzone i realizowane przy jego najbardziej bezpośrednim udziale.
„Każda z pierwszych rakiet była dla nas jak ukochaną kobietą.” – wspominał.
„Byliśmy zakochani w każdej rakiecie, rozpaczliwie pragnęliśmy, żeby każda z nich z powodzeniem wzleciała. Gotowi byliśmy oddać nasze serca i dusze, żeby tylko zobaczyć, jak ona poleci.” – wspominał niedawno Czertok.
Prof. Czertok był także pedagogiem i tę działalność z powodzeniem łączył z wytężoną pracą techniczno – organizacyjną i naukową. W 1948 roku zaczął wykładać w moskiewskich uczelniach: MWTU im. Bauman, a po kilku latach również i w MFTI . W ciągu tych lat setki studentów mogło studiować techniki rakietowe i kosmiczne. Wśród jego uczniów są dwaj członkowie Rosyjskiej Akademii Nauk, dziesiątki doktorów habilitowanych i kandydatów nauk.
B. Czertok był pasjonującym gawędziarzem - w jego pamięci zachowało się mnóstwo najciekawszych epizodów, z których powstawała historia ujarzmienia kosmosu. Te epizody i rozmyślania o przebytej drodze stały się osnową serii jego książek „Rakiety i ludzie”, które stały się bestsellerem w Rosji i za granicą.
Borys Czertok lubił opowiadać dowcipy. Kiedyś zapytano go: Co pan sądzi o rozwoju chińskiej kosmonautyki?
- „Chce pani dowcip? Gdzieś tam w dalekim wszechświecie, nasi bracia w rozumie znaleźli nas, zbudowali statek kosmiczny i lecą w kierunku Ziemie. Zbliżyli się, a na naszej planecie ogromny napis: „MADE in CHINA”.
Dowcip oczywiście zły, ale powiedziałbym, że „mierzy bardzo daleko”. Chiny osiągnęły doskonałe wyniki. I całkowicie prawidłowo. Chińska kosmonautyka dzisiaj na razie jeszcze pozostaje w tyle i od rosyjskiej, i od amerykańskiej, ale za dziesięć lat utrą nam nosa. Wcześnie lub później oni polecą na Księżyc. I jeżeli tam ukaże się napis „Made in China” – nie należy się wtedy dziwić.”
Czertok otrzymywał najwyższe nagrody i ordery Związku Radzieckiego. Na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku Związek Radziecki umieścił w Kosmosie pierwszego sztucznego satelitę, pierwszego człowieka Jurija Gagarina, pierwszą kobietę Walentynę Tiereszkową oraz dokonał pierwszego spaceru kosmicznego. Wtedy Borys Czertok razem z ojcem sowieckiej kosmonautyki Sergiejem Korolowem bywał na Kremlu i otrzymywał wiele pochwał i nagród.
Jednakże 21 lipca 1969 roku amerykański kosmonauta Neil Armstrong jako pierwszy człowiek dotknął stopą powierzchni Księżyca.
Neil Armstrong on the Moon, 1969
I Borys Czertok już sam musiał się stawiać na Kremlu i gęsto tłumaczyć z przegranej rosyjskiego programu księżycowego „Zond” w tym wyścigu o Księżyc pomiędzy kapitalizmem, a komunizmem.
B. Czertok otrzymał tytuł Bohatera Socjalistycznej Pracy, był laureatem nagród Leninowskiej i Państwowej, nagrodzony był też dwukrotnie orderem Lenina, orderem rewolucji Październikowej i wieloma innymi.
Największa na świecie organizacja zawodowa o charakterze globalnym Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) odznaczyła go złotym medalem w 2004 r.
IEEE Simon Ramo Medal “For significant contributions to systems engineering and technical leadership of control systems design for the orbiting space station Mir (Peace).” The award consists of a gold medal, bronze replica, certificate, and honorarium.
Era kosmiczna jest już nierozerwalnie związana z imionami Gagarina i Korolowa - pierwszego kosmonauty i pierwszego konstruktora rakiet. I jakoś samo przez się przyjmowano, że wielka epoka pierwszych bohaterskich osiągnięć rosyjskiej kosmonautyki skończyła się razem ze śmiercią Siergieja Pawłowicza Korolowa 14 stycznia 1966 roku. Ale to jest nieprawda, ta epoka skończyła się dopiero teraz - 14 grudnia bieżącego roku wraz ze śmiercią Borysa Czertoka.
Śmierć Borisa Jewsiejewicz Czertoka uważa się w Rosji za specyficzną granicę, tam oni, prekursorzy -olbrzymi, tutaj współczesne pokolenie naukowców. I jeszcze nie wiadomo, czy okaże się to pokolenie godnym kontynuatorem osiągnięć tytanów kosmonautyki.
Wcześnie,j w tym roku w wywiadzie Czertok mówił przecież, że nowa elita, składająca się z super bogatych i skorumpowannych urzędników, nasycających się tłuszczem na naftowych pieniądzach, nie interesuje się kosmicznym programem kraju.
„Washington Post” przytacza wypowiedź autora książek na temat rosyjskiego programu kosmicznego Jamesa Oberga, weterana i doradcy NASA:
„Głęboko żałuję straty tej kapitalnej i autentycznie humanitarnej osoby.. Czertok – człowiek taki jak on powinien żyć wiecznie "
Uwaga! Bardzo proszę komentarze umieszczać pod tekstem rosyjskim TUTAJ , aby mogli się z nimi zapoznać komentatorzy z Rosji.
